Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε σε τάξη το- ομολογουμένως- χαώδες και πολυεπίπεδο (πολιτικό,κοινωνικό,οικονομικό,περιβαλλοντολογικό) ζήτημα των σκουπιδιών.
Αρχικά, να ορίσουμε κάποιες θεμελιώδεις έννοιες:
Χ.Α.Δ.Α= Χώρος Ανεξέλεγχτης Διάθεσης Απορριμάτων.
Είναι η πλέον πρωτόγονη και τριτοκοσμική διαδικασία στον τομέα της διαχείρισης σκουπιδιών, όπως εξάλλου γίνεται αντιληπτό κι απο την ονομασία της...Είναι η λεγόμενη “χωματερή”, όπου τα σκουπιδια απλώς “τσουβαλιάζονται” άναρχα ή/ και θάβονται,χωρίς υπαγωγή στην οποιαδήποτε περαιτέρω διεργασία.
Κάποιες εξ αυτών βρίσκονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές, κάποιες κοντά σε ρέματα, και κάποιες άλλες είναι τα ίδια τα ρέματα!
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πιέζει συστηματικά στην κατεύθυνση πλήρους κατάργησης-αποκατάστασης όλων των ΧΑΔΑ (οφείλαμε να τους έχουμε εξαλείψει μέσα στο 2008), και επιβάλλει δυσβάσταχτα πρόστιμα στη χώρα μας οσο συνεχίζει να τους διατηρεί. Περίοπτη θεση στο μαγικό κόσμο των ελληνικών χωματερών κατέχει αυτή της Φυλής…Ένα κόσμημα για το Λεκανοπέδιο,ένα πραγματικό «εθνικό κεφάλαιο» που οι κυβερνήσεις ηρωικά φυλάττουν ως κόρη οφθαλμού,παρά τα πρόστιμα!
Χ.Υ.Τ.Α= Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμάτων
Είναι η “επόμενη μερα”,μετά απο τις Χωματερές. Ελεγχόμενοι και οργανωμένοι χώροι για την απόθεση απορριμάτων.
Ένα εκ των κύριων προτερημάτων τους σε σχέση με τις χωματερές, είναι ότι παρέχουν προστασία του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα από τα λεγόμενα “στραγγίσματα”. Υγρά δηλαδή που διαφεύγουν μέσα απο τη μάζα των σκουπιδιών προς το περιβάλλον,και δύναται να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές. Οι ΧΥΤΑ επιβάλλεται να είναι απόλυτα στεγανοί,είτε να έχουν συστήματα συλλογής και επεξεργασίας των στραγγισμάτων,ώστε να τα τρέπουν σε περιβαλλοντολογικώς ακίνδυνα. Επίσης,μια τελευταία δικλείδα ασφαλείας είναι ο καθορισμός των 5 χιλιομέτρων ως ελάχιστη απόσταση που πρέπει να χωρίζει έναν ΧΥΤΑ από τη θάλασσα.
Όσον αφορά τη ρύπανση του αέρα,οι ΧΥΤΑ και εδώ έχουν θετική συνεισφορά, παρέχοντας-σε κάποιες περιπτώσεις- συμπίεση και οπωσδήποτε θάψιμο ή σκέπασμα των απορριμάτων με αδρανή υλικά.
Πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι όσο άρτια σχεδιασμένος κι αν είναι ένας ΧΥΤΑ,πάντα η ύπαρξή του επιφέρει ορισμένες αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον .Ειδικά σε ένα κράτος ανάλγητο όπως το ελληνικό, δεν πρέπει να παραβλέπουμε την πιθανότητα ψευδεπίγραφων ΧΥΤΑ, που μόνο κατ’ όνομα θα διαφοροποιούνται από τις χωματερές, κι άρα,η πιθανότητα αρνητικών επιπτώσεων για την τοπική χλωρίδα και πανίδα στα σημεία όπου θα εγκατασταθούν, αυξάνεται…
Χ.Υ.Τ.Υ=Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολλειμάτων
Είναι μια ακόμα πιο προηγμένη μέθοδος διαχείρισης απορριμάτων,αφού αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα-το τελευταίο- μιας ολόκληρης αλυσίδας διαδικασιών,με πολλούς περισσότερους προαπαιτούμενους κρίκους συγκριτικά με την αντίστοιχη ενός ΧΥΤΑ.Όταν φθάσουμε να μιλάμε για «υπολλείματα»,εξυπακούεται πως έχουμε ήδη προσπεράσει την παρωχημένη λογική του «πετάγματος» σκουπιδιών,και την έχουμε υποκαταστήσει από αυτή της «αξιοποίησης».
Εν ολίγοις,η «προαγωγή» του τελευταίου «Α» σε «Υ»,δεν επιβάλλεται λεκτικά-σαν μια πιο εύσχημη και βολική διατύπωση του ίδιου περίπου πράγματος. Κερδίζεται στην πράξη,με ανατροπή μιας κατεστημένης νοοτροπίας αιώνων.Μέσα από διαδικασίες,τεχνογνωσίες και κόστη ασύλληπτα
Περιγραφή μιας ολοκληρωμένης «αλυσίδας»(που τα περισσεύματά της πραγματικά δικαιούνται να ονομάζονται πλέον «Υπολλείματα» κι όχι Απορρίματα):
Αρχικα,διαχωρισμός των ανακυκλώσιμων απορριμάτων ως προς το υλικό,ο οποίος ενδείκνυται να γίνεται όσο το δυνατόν κοντύτερα στην πηγή,δηλαδή το σπίτι ή τον μπλε κάδο (το περιεχόμενο των παραδοσιακών,πράσινων κάδων προορίζεται εξ αρχής για τους ΧΥΤΑ). Από εκεί και πέρα,υπάρχουν οι Σταθμοί Μεταφόρτωσης(ΣΜΑ),όπου από τα απορριματοφόρα της γειτονιάς,τα σκουπίδια παντός είδους περνάνε συμπιεσμένα σε μεγάλα κοντέινερ,χρήσιμα για μαζικότερη μεταφορά.Όσο πιο πολλοί ΣΜΑ,κι όσο πιο μικρές οι αποστάσεις που πρέπει να διανύουν τα απορριματοφόρα μέχρι αυτούς,τόσο πιο αποδοτικό είναι το σύστημα,σε επίπεδο κόστους,χρόνου και προκαλούμενης κίνησης στην πόλη. Ακολουθούν τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών(ΚΔΑΥ),όπου ο διαχωρισμός των υλικών γίνεται πιο εξειδικευμένα, ενώ μετα κι από περαιτερω συμπίεση και δεματοποίηση,είναι πια έτοιμα για εμπορική αξιοποίηση(προς ανακύκλωση). ΣΜΑ-σε κάποιες εκδοχές τους- και ΚΔΑΥ είναι κλειστοί χώροι-δηλαδή κατ’ουσίαν κτίρια- για λόγους περιβαλλοντολογικής προστασίας. Παράλληλα με αυτά,λειτουργεί ένα σύστημα αξιοποίησης των οργανικών υλικών των πράσινων κάδων, που αποσυντιθέμενα παράγουν βιοαέριο (μονοξείδιο και μεθάνιο). Αυτό είναι ανθυγιεινό και συνάμα επίφοβο για πρόκληση πυρκαγιών. Γι’ αυτό επιδιώκεται η συγκέντρωση του βιοαερίου και χρήση του για παραγωγή ενέργειας. Επίσης,τα οργανικά υλικά μπορούν να λιπασματοποιηθούν,ή ακόμα να καούν για παραγωγή θερμότητας.Σε καύση μπορεί να υποβληθούν και ανόργανα υλικά.Σε αυτή την περίπτωση η καύση λειτουργεί κατά κάποιον τρόπο αντιπαραθετικά ως προς την ανακύκλωση-με κύριο συγκριτικό μειονέκτημα για το κοινωνικό σύνολο, τη μη-παραγωγή νέων προϊόντων από τα παλιά.
Ό,τι περισσέψει από όλες τις παραπάνω διαδικασίες,καταλήγει στους ΧΥΤΥ,έχοντας κερδίσει πλέον αυτό το περιβόητο τελευταίο «Υ» με το σπαθί του….Ωστόσο,μέρος των προαναφερθέντων δεν είναι de facto ασύμβατα και με διαδικασίες ΧΥΤΑ.
Tο αρθρο δημοσιευτηκε για πρωτη φορα στο περιοδικο της Αριστερης Ενοτητας Πα.Πει, «Αντι-Ρηση»
